×

गुल्मी । जिल्लाकै सवैभन्दा धेरै मगर बस्ती भएको भार्से गाउँ । यो समुदायको आफ्नो परम्परागत रितिरिवाज, भेषभुषा, भाषा, सस्कृति र पहिचान जीवितै छ । वरिपरि पहाडले घेरिएको समथर भु–भाग । बिचमा सानो बस्ती । अधिकांश ढुङ्गे घर । हरियाली अनि स्वच्छ वातावरण । मुटु नै खाने चिसो हावा र पानी ।

जिल्लाकै सबैभन्दा अग्लो स्थान थाप्लेको काखमा अवस्थित भार्से गाउँ प्राकृतिक रुपमा पनि निकै सुन्दर रहेको छ । रिडी र रिडि–रुद्रवेणी–वामी टक्सार मुख्य सडकखण्ड अन्तरगत खैरेनीबाट डेढ घण्टाको उकालो हिडेपछि भार्से पुगिन्छ ।

नेपालका बिरलै मध्येको भार्से गाउँ हो । अहिले गाउँ बिग्रिएका छन् । मान्छेका सोँचहरु राज्य केन्द्रित भएका छन् । तर, भार्से छोडेका वा गाउँमै बसेका सवैले गाउँको विकासमा देखाएको चासो निकै महत्वपूर्ण छन् । जहाँ मन पाउन सकिन्छ । भार्सेमा समुदायस्तरबाट करोडौका काम भएका छन । चाहे त्यो शिक्षा, स्वास्थ्य वा पर्यटन ।

अनेक बाध्यताले गाउँ छोड्नेहरु सोचे जस्तो बाहिर हुने बित्तिकै नर्फकने गर्छन् । कैयौले पढ्न, धन दौलत कमाउँछन् । तर, आफ्नो गाउँ र समुदायमा खर्च गर्ने मनकारी कम हुन्छन् । भार्सेका युवा र प्रबासीहरुको सहयोग र सक्रियता खोज गर्नेहरुको बिषय बन्न सक्छ ।

भार्सेली मगरहरुको कला संस्कृतीको संरक्षणसंगै पर्यटकीय सम्भावना देखेर चार बर्षदेखि होमस्टे सञ्चालन गरिएको छ । पुराना कलात्मक शैलीका घरहरुमा मगर दिदिबहिनीहरुको न्यानो आतिथ्यता र परिकार वर्णन गरि साध्य छैन् ।

भार्सेली महिलाहरुले रानीवन होमस्टे पाहुना घरमा अतिथीलाई स्वागत गर्छन् । सालैजो, सोरठी, कृष्ण चरित्र र ठाडो भाका पाको पुस्तादेखि नयाँसम्मले गाउन र नाच्न सक्छन् । गीत गाएर र नाचेर पाहुनालाई रात गएको पत्तै हुँदैन् ।

होमस्टेमा खान, बस्न र सुत्नका लागि खासै महङ्गो छैन । लोकल कुखुरा र कोदोको रक्सी होमस्टेको प्रमुख आकर्षण रहेको रानीवन होमस्टे सञ्चालक समिति अध्यक्ष गंगा दलार्मीले बताइन् । स्वादिष्ट कोदोको ढिडो, सिस्नो, बाँकको गुन्द्रुक, कालो भट्ट, मकै र फापरको रोटी होमस्टेको बिशेषता हो । 

मनहरु जोड्दै बौद्ध स्तुपा

सत्यवति गाउँपालिका ८ भार्सेको देउराली डाँडामा डेढ करोडमा बौद्ध स्तुपा निर्माणको काम भइरहेको छ । स्तुपा समुद्री सतहबाट दुई हजार एक सय ८० मिटर उचाईमा निर्माण हुँदैछ । स्तुपा निर्माणको नेतृत्व भार्सेली समाज हङकङका अध्यक्ष समेत रहेका कुल बहादुर बुढाथोकीले गरेका छन् ।

स्तुपा निर्माणको लागि भार्सेली समाज हङकङसहित, भार्से समाज युके, भार्सेली समाज तराई क्षेत्र, भार्सेली समाज काठमाडौँ लगायतका संघ–संस्था र व्यक्तिहरुबाट रकम संकलन भइरहेको बुढाथोकीले जानकारी दिए । बौद्ध स्तुपासंगै पर्यटकलाई थप आर्कषित गर्न नजिकै फन पार्क निर्माण गरिएको छ ।

भार्से देउरालीबाट उत्तरका धौलागिरी, अन्नपूर्ण र माछापुच्छे्र लगायतका मनमोह हिमश्रृङखला र गुल्मीसहित पर्वत, बाग्लुङ, म्याग्दी, पाल्पा र स्याङजाका महत्वपूर्ण दृश्यावलोक गर्न सकिन्छ । जसका कारण स्तुपा र फन पार्कले आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकको पर्यटकीय गन्तव्य भार्से बन्ने स्वयम्भु देउराली बौद्ध स्तुपा निर्माण समितिका अध्यक्ष नर बहादुर बुढाथोकीले बताए ।

स्तुपा र पार्कसंग थाप्ले, खानीदेखि प्रसिद्ध स्थान राम पाइलालाई जोडेर पर्यटकीय विकास, संरक्षण र प्रचारप्रसार अगाडी बढाउने लक्ष्य रहेको बुढाथोकीले जानकारी दिए । 

पाइलट बनेर प्याराग्लाइडिङ उडाउँदै दुई युवा

जिल्लामा सम्भवत भार्सेमै प्याराग्लाइडिङको परिक्षण उडान गरिएको थियो । त्यसपछि विभिन्न स्थानीय तहमा पनि प्याराग्लाइडिङको परिक्षण गरिएको छ । गुल्मीका अधिकांश स्थान प्याराग्लाइडिङको लागि उपयुक्त भएपनि व्यावसायीक उडान कसैले गरेका छैनन् ।

तर, भार्सेका दुई युवा भुवन पुन र सुशील थापाले गाउँमै व्यावसायीक प्याराग्लाइडिङ उडानका लागि एक बर्षदेखि प्रशिक्षण लिइरहेका छन् । उनीहरुले स्याङजाको द बाबु एडभेञ्चर इन्टरनेशनल प्याराग्लाइडिङ स्कुलमा पढ्ने र उड्ने काम गरिरहेका छन् ।

अहिले उनीहरु दुई हजार एक सय २० मिटर उचाईमा रहेको जमादी डाँडाबाट भार्सेको  आकाशमा उड्छन् । “भार्सेमा प्याराग्लाइडिङको सम्भावना प्रचुर रहेको छ । गाउँमै जनशक्ति नभएसम्म व्यावसायीक रुपमा अगाडी बढ्न गाह्रो छ” भुवनले भने, “कोर्ष पुरा गरेपछि गाउँमै फर्किएर उडान गर्छौ ।”

पर्यटक झुम्ने सोरठी र कृष्ण चरित्र

सोरठीका गुरु बा यमबहादुर छन्तेल । उमेरले ७६ बर्षका भए । उनी सोरठीका अब्बल गायक हुन् । भार्सेको सोरठी र कृष्ण चरित्र लुम्बिनी प्रदेशमै प्रख्यात मानिन्छ । मेला महोत्सवमा भार्सेलीहरुले सोरठी र कृष्ण चरित्रसंगै झ्याउरे, सालैजो र दोहोरी प्रस्तुत गर्छन् ।

भार्सेमा होमस्टे सञ्चालन भएकाले पाहुनाको चाहना अनुसार गाउने र नाच्ने पनि गरिएको छ । समूहमा छन्तेलले निकाल्ने सोरठीको भाकामा तन्नेरी मेलो थप्छन् । गाउने र नाच्नेहरु बच्चादेखि बृद्धसम्म हुन्छन् ।

कृष्ण जन्माष्टमीमा कृष्ण चरित्र गाउने र देखाइने गरिन्छ । यो प्रकारका कला संस्कृति र परम्पर जिल्लाका अधिकांश ठाउँमा संकटमा परिरहेका छन् । तर, यी गीत र नृत्यहरु भार्सेमा पाको पुस्ताबाट नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गरिएको भार्सेका चर्चित गायक तथा बाध्यबाधक नारायण विकले बताए ।

उनले गाउन र बजाउन दुवै आउँछ । “मैले गाउँका पाको पुस्ताको पछि लागेर सोरठी र कृष्ण चरित्र सिकेँ । अहिले मैले पनि युवाहरुलाई सिकाइरहेको छु” उनले भने, “विद्यालय र क्याम्पसमा अध्ययन र अभ्यास आवश्यक छ ।”

विश्वयुद्ध लड्नेहरुको गोर्खा ग्यालरी

लेफ्टिनेन्ट कुल बहादुर बुढाथोकीले भार्सेमा गोर्खा ग्यालरी स्थापना गरेका छन् । उनले आफ्नै करिब ३५ लाखको लगानीमा भवन निर्माण गरेर भार्सेबाट प्रथम र दोस्रो विश्व युद्ध लड्नेहरुको फोटो र इतिहासको लागि गोर्खा ग्लालरी स्थापना गरेका हुन् ।

ग्यालरीमा अहिलेसम्म एक जना जिवित र २४ जना दिवंगत व्यक्तिहरुको तस्विर र संक्षिप्त विवरण राखिएको छ । जसमा नेपालबाट पहिलो भिक्टोरिया क्रस पाउने कर्ण बहादुर रानादेखि भारतीय सेनामा नेपालबाट पहिलो कर्णेल श्रीप्रसाद बुढाथोकी र श्रीप्रसादकै बुबा गिरीप्रसाद बुढाथोकीको तस्विर राखिएको छ ।

उनीहरु बाबुछोरा एउटै पल्टनबाट विश्वयुद्ध लडेको थिए । लेफ्टिनेन्ट कुल बहादुर बुढाथोकीका बुवा मोति बहादुर बुढाथोकी पनि विश्वयुद्ध लडेका थिए । विश्वयुद्ध लडेका २५ जना मध्ये ९८ बर्षीय बहादुर आले जिवित छन् ।

लेफ्टिनेन्ट बुढाथोकीले आफ्नो बुबासहित भार्सेली पुर्खा, इतिहास र पहिचानको लागि ग्यालरी स्थापना गरिएको बताए । “नेपाल र बाहिर भार्सेका कैयौ व्यक्तिले काम गरेर नाम कमाएका छन् । त्यो भार्सेको मात्रै नभएर नेपालकै लागि महत्वपूर्ण कुरा हो” बुढाथोकीले भने, “मैले पनि इतिहास जोगाउने प्रत्यन गरेको हुँ !”

योसंगै तत्काल गोर्खा फोटो ग्यालरीको योजना रहेको छ । यसमा सवै भार्सेली भारतीय, बिर्टिस र नेपाली सेनाहरुको फोटो राखिने छ । गोर्खा ग्यालरीको एउटा तस्विरको मुल्य ३० हजार रहेको छ । भार्सेकै सुजना श्रीसले पेन्सिल आर्ट मार्फत आर्कषक फोटा बनाएकी छन् ।

लोकप्रिय

• २४ घण्टा
• यो साता
• यो महिना

साफ यू–१७ च्याम्पियनसिप : पहिलो खेलमा नेपाल पाकिस्तानसँग पराजित

एनपीएलमा खेलाडी दर्ता प्रक्रिया खुला

कोशी ब्यारेजबाट सप्तकोशीमा बस खस्यो, २० जनाको उद्धार

नागरिक उन्मुक्तिका केन्द्रीय उपाध्यक्षसहित २५ नेताले छाडे पार्टी